Yeni bir haftaya Merhaba derken, bu hafta yüksekte çalışma ve iple erişim konusunu ela alacağız.

Yeni bir haftaya Merhaba derken, bu hafta yüksekte çalışma ve iple erişim konusunu ela alacağız.

Yükseklik, adım atmadan çıkılamayan yer veya bir insanın ikinci bel omuru seviyesinde yer olarak tanımlanmaktadır. Ülkeden ülkeye farklılıklar bulunurken, yüksek yer, yer seviyesine göre Avrupa’da 1,8 m, Rusya’da 1,3 m, Amerika’da 1,2 m olarak belirlenmiştir. Yüksekte çalışma Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde geçmektedir. Yönetmeliğe göre seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma, yüksekte çalışma olarak kabul edilir.

Yapı sektörü dışında yönetmelik hangi işlerin yüksekte çalışma olduğu veya kimlere yüksekte çalışma eğitimi verilmesi gerektiği konusunda bir bilgi vermemektedir. Örneğin, damperli kamyon veya akaryakıt tankeri şoförleri zaman zaman araçlarının üzerine çıkmaktadırlar. Bu şoförlere yüksekte çalışma eğitimi verilmeli mi? Eğitim verilecekse içeriği ne olmalıdır?

Şuan yüksekte çalışma konusunda karar verme yetkisine sahip olanlar iş güvenliği uzmanlarıdır. Ben iş güvenliği uzmanı olarak kamyon şoförlerine yüksekte çalışma eğitimi vermenin gereksiz olduğunu, bunun yerine yaptıkları işe uygun ve daha kapsamlı iş ekipmanı eğitimi verilmesini yerinde buluyorum. Şoförlerin kamyona inip çıkarken kullanılan merdiven hakkında bilgilendirilmesi ve kamyon üzerinde düşmemek üzere alınan tedbirler bu eğitimin içinde olmalıdır.

Diğer taraftan olası kaza durumunda bilirkişiler şahsın seviye farkından yüksekte çalışma yaparken düştüğünü ve çalışanın yüksekten çalışma eğitiminin olması gerektiğini belirtebilir, sonuçta bu konuda eğitimi vermediği için de iş güvenliği uzmanını kusurlu bulabilir. Mahkeme aşamasında bizim aynı eğitimi iş ekipmanları eğitimi dâhilinde verdiğimizi ispatlamamız gerekir. Bunun gibi belirsizlikleri ortadan kaldıracak yüksekte çalışma yönetmeliği çıkarılmalı ve detaylı olarak yapılandırılmalıdır.

Bir başka konu yüksekte çalışma eğitimleridir. Yüksekte çalışma eğitimleri dahilinde, paraşüt tipi emniyet kemeri, kemer giyimi, kemerin kullanımı, kemer kontrolü, yaşam halatları, işe göre lanyard seçimi, angraj noktaları, merdiven kullanımı ve yapılan işte kullanılan mobil vinç veya manlift gibi iş makinelerinde alınması gereken tedbirler hakkında verilen eğitimleri sıralayabiliriz. Yüksekte çalışma eğitimi iş sağlığı ve güvenliği eğitimin bir parçası olduğu için iş güvenliği uzmanı tarafından verilmektedir.

İple erişimle yapılan işler ile iş güvenliği eğitimleri kapsamındaki yüksekte çalışma eğitimi karıştırılmaktadır. Yönetmelikte iple erişimle ilgili işler hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. İple erişim eğitimi, yöntem olarak iple erişim gerektiren işlerde, iple güvenli çalışma esaslarını ve teknik bilgileri içeren eğitimdir. 2017 yılında Çalışma Bakanlığı Yüksekte Güvenli Çalışma Eğitim Çalıştay’ında iple erişim eğitimini ayrı bir eğitim tipi olarak değerlendirmiştir.

Ülkemizde iple erişim eğitici yetkinliğini ölçen yerli bir sistem olmayışı nedeniyle, İngiltere Endüstriyel İple Erişim Ticaret Birliği (IRATA) gibi başka ülkelere ait çeşitli kurumlardan belgesi olan eğiticiler bu eğitimleri vermek için ön plana çıkmaktadır. Günümüzde iple erişim eğitimleri ağırlıklı olarak IRATA eğitimlerini tamamlamış kişilerce verilmektedir. Aynı sektörde çalışan iş güvenliği uzmanları IRATA vb. kurumlardan eğitim almak şartı ile çalışanlarına iple erişim eğitimi verebilirler. Onun dışında diğer iş güvenliği uzmanlarının çalışanlara yüksekte çalışma eğitimi adı altında iple erişim eğitimi vermesi teknik olarak doğru değildir. İş güvenliği uzmanı herhangi bir eğitimi verirken, yapılan işi esas olarak almalıdır ve kendi yetkinliğini sorgulamalıdır. Özellikle, gökdelenlerin camlarını silmek için çalışanlara yüksekte çalışma değil iple erişim eğitimi verilmelidir.

İple erişim eğitimin IRATA‘ya bağlı kalması ve her alınan IRATA belgesinin ücretinin döviz üzerinden ödenmesi, ücretin de yüksek olması sebebiyle çoğu iş güvenliği profesyonelleri ve mühendisler bu eğitimi alamamaktadır. Bakanlık bu konuda çalışma yapmalı ve İngiltere’nin eğiticilerle ilgili belirlediği standartları Türkçeleştirilerek ülkemize adapte etmelidir. Yeni yapılacak belgelendirme eğitimlerinin süresi yapılacak işe göre belirlenmeli ve belirlenen süre IRATA eğitim süresindenaz olmamalıdır. Eğitimlerin çoğu uygulamalı yapılmalı ve eğitim sonunda yapılan sınav sonucuna göre geçer not alanlara eğitim belgesi verilmelidir. Böylece paramız ülkemizde kalır ve daha fazla kişiye eğitim alma şansı sağlanmış olur.