Yeni bir haftaya Merhaba derken, bu hafta iş güvenliği uzmanlarının belgelerini kiraya veren kiralık uzmanlardan bahsedeceğiz.
Kiralık uzman lafını telaffuz etmek utanç verici ve aşağılayıcı olsa da içimizde ki bu çürük elmaları yok sayıp görmezden gelemeyiz. Sağlamların yaşaması için çürükler temizlenmelidir.
Daha önceki yazılarımda bu konuya değinmiştim. Ortak Sağlık Güvenlik Biriminde (OSGB) görev yapan iş güvenliği uzmanı bir meslektaşım “Hocam kiralık uzmanları da yaz, onlara hakkımı helal etmiyorum.” demesi üzerine bu konuyu detaylı ele almaya karar verdim. Birkaç yıl öncesine kadar tek tük duyduğumuz belge kiralama günümüzde maalesef giderek artmaktadır.
İş güvenliği uzmanının işyerine bakanlığın kullandığı İSG-Katip programı üzerinden atama yapılmaktadır. Atama yapılınca işyeri, iş güvenliği hizmeti almaya başlar. Buraya kadar her şey usulünce işlemektedir.Belgesini kiraya veren iş güvenliği uzmanları ise sistem üzerinde ataması var fakat saha ziyaretlerinde bulunmazlar. Çünkü başka bir işyerinde farklı bir iş yapmaktadır. Eğitim, risk analizleri ve acil eylem planı matbu olarak başka iş güvenliği uzmanı tarafından yapılmaktadır. Yapılan bu iş güvenliği evrakları üzerinde imzalar yasal olarak belgesini kiraya veren iş güvenliği uzmanının adına açılır ve onun tarafından imzalanması zorunludur. Belgesini kiraya veren iş güvenliği uzmanı işyerinde ki tehlikelerin oluşturduğu riskleri görmeden önüne konan matbu evrakları imzalamaktadır. Dışarıdan bakan birisi, iş yerinin iş güvenliği evrakları incelendiği zaman iş güvenliği hizmetinin tam alındığını söyler, çünkü kâğıt üzerinde bütün evraklar tamamlanmıştır.
Kendi kültürünü oluşturmuş firmalarda yukarı da bahsettiğim belge kiralamayı göremezsiniz. Her firmanın kendine has bir iş güvenliği kültürü var. Günümüzde en çok kazalar iş güvenliği kültürü gelişmemiş firmalarda olmaktadır. İş güvenliği kültürü oluşmamış firmalar, iş güvenliği, angarya, gereksiz, zaman kaybı olarak görmektedir. İşverenlerde sadece yasal prosedürü yerine getirmiş olmak için, ekonomik olarak gördüklerinden dolayı belge kiralamayı tercih etmektedirler. İş kazası olunca ekonomik olmadığı ortaya çıkmakta ve yaptıkları hatanın farkına varmaktadırlar.
Belge kiralamanın getirmiş olduğu zararları şöyle sıralayabiliriz:
1- İş güvenliği uzmanının asıl görevi olası kazayı önlemektir. Sahada gördüğü riskleri işverene bildirerek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlar. Belge kiralama ile bunların hiçbiri olmamaktadır.
2- Çalışanların iş yaparken yaptıkları tehlikeli hareketleri gözlemleyen iş güvenliği uzmanı, iş güvenliği eğitimleri sırasında bu tehlikeli hareketlerden bahsederek olası kazaları önlemektedir. İş kazası ve çalışanların hakları konusu anlatılmakta çalışanlar bilinçlenmektedir. Belge kiralamada ise eğitimler kâğıt üzerinde yapılmaktadır.
3- İş güvenliği kültürünün oluşması engellemekte, iş güvenliği çalışana ve işverene gereksiz oldu lanse edilmektedir.
4- Belge kiralayıp kâğıt üzerinde hizmet veren firmanın, çok düşük belge kiralama masrafı dışında başka bir masrafı yoktur. İş güvenliği hizmeti veren firmaların araç, yakıt, iş güvenliği uzmanı maaşı gibi masraf kalemleri de olmaktadır. Belge kiralayan firma tam iş güvenliği hizmeti veren firmanın yarı fiyatından daha az fiyat vererek iş güvenliği hizmet ücretlerini aşağıya çekmektedir. Firmalar böyle olunca en ucuz hizmeti veren firma ile çalışmaktadırlar. İş güvenliği hizmeti veren firmalar arasında haksız rekabet oluşmakta ve iş güvenliği hizmet kalitesi düşmektedir.
5-Belge kiralama yüzünden iş güvenliği uzmanları iş bulamamakta, bulsalar da çok düşük maaş ile çalışmak zorunda bırakılmaktadırlar.
6-İş kazaları devam etmekte, çalışanlar ölmeye ve sakat kalmaya devam etmektedir.
Bu durum 6331 Sayılı Kanunu uygulanamaz hale getirmektedir. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumlulukları ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğe, ‘’belgesini kiraya veren iş güvenliği uzmanlarının belgeleri iptal edilecektir’’ maddesi eklenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına öneride bulunarak ekletmelidir. Rehberlik ve Teftiş Kurulu Başkanlığını denetimlerde bu konunun üzerine gitmesi sağlanmalıdır.
