Biruni Üniversitesi, 16-17 Ekim 2025 tarihlerinde, “Biruni’nin Bilimsel Mirası ve Medeniyetlere Katkısı” temasıyla uluslararası bir sempozyuma ev sahipliği yapacak. Bu yıl ilki düzenlenecek sempozyumda, İslam dünyasının en önemli bilim insanlarından Ebu Reyhan El Biruni’nin eserleri çok yönlü biçimde ele alınarak, evrensel bilime yaptığı katkılar modern bir bakış açısıyla değerlendirilecek.
Biruni’nin Bilimsel Dünyasına Akademik Yolculuk
Biruni Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Adnan Ömerustaoğlu, sempozyumun amacının Biruni’nin entelektüel derinliğini günümüz bilimine ışık tutacak şekilde incelemek olduğunu belirtti.
“Bu sempozyum, Biruni’nin düşünce dünyasını doğru anlamak isteyen araştırmacılar için uzun vadeli bir bilimsel çabanın başlangıcıdır. Amacımız, Biruni’nin bilimsel yöntem ve eleştirel düşünce konularındaki öncülüğünü tartışmak” dedi.
4 Ülke, 5 Kurum, 26 Akademisyen
Etkinliğin organizasyonunda Türkiye’den Biruni Üniversitesi, Türk Dil Kurumu ve MEDAR, Özbekistan’dan ise Şarkiyat Enstitüsü ve Gazetecilik ve Kitle İletişimi Üniversitesi yer alıyor.
Toplam 26 akademisyenin bildiri sunacağı sempozyuma;
• 13 araştırmacı Türkiye’den,
• 11 araştırmacı Özbekistan’dan,
• 1 araştırmacı ABD’den,
• 1 araştırmacı Hollanda’dan katılacak.
Katılımcılar arasında “Kayıp Aydınlanma” kitabının yazarı Prof. Dr. Stephen Frederick Starr, Prof. Dr. Bekir Karlığa ve Prof. Dr. Behram Abdurrahimovich Abduhalimov gibi alanında önde gelen isimler de bulunuyor.
“Biruni Yüzyılı”: Bilim Tarihine Damga Vuran Dönem
Prof. Dr. Ömerustaoğlu, Biruni’nin yalnızca İslam medeniyetinin değil, dünya bilim tarihinin en önemli figürlerinden biri olduğunu vurgulayarak, şu ifadeleri kullandı:
“Biruni, matematikten astronomiye, jeolojiden eczacılığa kadar 180’e yakın orijinal eser bırakmıştır. Eleştirel yaklaşımı, gerçeğe olan tutkusu ve deneysel gözlem konusundaki titizliğiyle bilim tarihinde ‘Biruni Yüzyılı’ olarak anılacak bir dönemin temsilcisidir.”
Bilim tarihçisi George Sarton’un “Bilim Tarihine Giriş” adlı eserinde 11. yüzyılı “Biruni Yüzyılı” olarak nitelendirdiğini hatırlatan Ömerustaoğlu, “Sarton, Biruni’yi yalnızca İslam dünyasının değil, bütün zamanların en büyük bilim insanlarından biri olarak tanımlar” dedi.
Biruni’nin Bilime Mirası: Bilme Tutkusu ve Eleştirel Düşünce
Biruni’nin hayatının genç araştırmacılar için güçlü bir ilham kaynağı olduğunu belirten Ömerustaoğlu, “Biruni, ölüm döşeğinde bile bir öğrencisinden ders almaya devam edecek kadar bilginin peşindeydi. Onun araştırmacı ruhu, bugün de bilim insanlarına yol göstermeye devam ediyor.” ifadelerini kullandı. Ayrıca Biruni’nin farklı görüşleri saygıyla ele alan çoğulcu yaklaşımına değinerek, “İnsanların fikir ve içtihatları türlü türlüdür ve cihanın mamuriyeti görüşlerin çeşitliliği ile kaimdir” sözünün bilimde hoşgörü ve çeşitliliğin simgesi olduğunu söyledi.
Bilimsel Dürüstlük ve Öncü Buluşlar
Biruni’nin söylentileri sorgulayan, farklı kaynaklardan doğrulama yapan bir bilim insanı olduğunu belirten Ömerustaoğlu, “Delilsiz iddiadan kaçınmış, eksik veya şüpheli gördüğü noktaları açıkça belirtmiştir. Bu yaklaşım, onun bilimsel dürüstlüğünün en somut göstergesidir.” dedi.
Biruni’nin buluşlarına da değinen Ömerustaoğlu, “Kopernik’ten beş asır önce tutulma düzlemi eğimi üzerine çalışmalar yapmış, ışık hızının ses hızından yüksek olduğunu ifade ederek çağının çok ötesinde bir öngörüde bulunmuştur.” ifadelerini kullandı.
Bilimsel Mirasın İzinde Yeni Ufuklar
İki gün sürecek sempozyumda, Biruni’nin bilim felsefesi, metodolojisi, gözlem ve deney anlayışı üzerine bildiriler sunulacak. Etkinlik sonunda, Biruni’nin çağdaş bilime bıraktığı mirası daha derinlemesine inceleyen ortak bir sonuç bildirgesi yayımlanacak.
