2025 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, bağışıklık sisteminin kendi vücut dokularına saldırmasını engelleyen kritik mekanizma olan "periferik bağışıklık toleransı" alanındaki çığır açan keşiflerinden dolayı Mary Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi’ye verildi. Bu önemli keşif, Tip-1 diyabet, Multipl Skleroz (MS) ve romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklara yönelik yeni nesil tedavi geliştirme çalışmalarına temel oluşturuyor.
Tehlikeli T Hücreleri Nasıl Kontrol Altında Tutuluyor?
İsveç’in başkenti Stockholm’de, Karolinska Enstitüsü’ne bağlı Nobel Komitesi Genel Sekreteri Thomas Perlmann tarafından duyurulan ödül, bağışıklık sisteminin otoimmün hastalıklardan kaçınarak mikroplarla savaşma yeteneğini korumasına odaklanıyor.
Karolinska Enstitüsü Romatoloji Profesörü Marie Wahren-Herlenius, keşfin detaylarına ilişkin şunları söyledi: "Bağışıklık sistemimizdeki T hücreleri, mikrop çeşitlerini tanımak ve enfeksiyonlarla savaşmak için milyarlarca farklı reseptöre sahiptir. Ancak bu çeşitlilik içinde, bazı T hücre reseptörleri kaçınılmaz olarak vücudumuzun kendi proteinleriyle de eşleşir ve bu 'oto-reaktiflik' durumu, hücreleri zararlı hale getirerek otoimmün hastalıklara yol açar."
Uzun yıllar boyunca, oto-reaktif T hücrelerinin yalnızca timusta santral tolerans adı verilen süreçle ortadan kaldırıldığına inanılıyordu. Ancak bazı tehlikeli hücreler bu süzgeçten kaçarak vücut dolaşımına katılır. Bu yılki Nobel ödülü, işte bu potansiyel tehlike arz eden T hücrelerinin dolaşımda nasıl denetim altında tutulduğunu ortaya koyan ve periferik tolerans olarak adlandırılan mekanizmayı aydınlatan keşfe verildi.
Keşfin Bilim ve Sağlık Sektörüne Etkisi
Nobel Komitesi tarafından yapılan açıklamada, ödüllendirilen keşfin önemine dikkat çekilerek, "Keşif, yeni bir araştırma alanının temelini atmış ve örneğin kanser ile otoimmün hastalıklar için yeni tedavilerin geliştirilmesine zemin hazırlamıştır" denildi. Bu buluş, hem vücudun kendi dokularına saldırmasını önlemede hem de kanserle mücadele gibi durumlarda bağışıklık sisteminin aktivasyonunu yönetmede bilim dünyasına yeni araçlar sunuyor.
Ödül sahipleri arasında yer alan Mary Brunkow (ABD), Frederick J. Ramsdell (ABD) ve Shimon Sakaguchi (Japonya), bu çalışmalarıyla altın madalya ile birlikte 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1,2 milyon dolar) tutarında bir ödülü paylaşacaklar.
