Kars, tarih boyunca stratejik önemiyle öne çıkan şehirlerden biri oldu. Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet döneminde doğu sınırlarını koruyan tabyalar, Ruslara karşı önemli bir savunma hattı olarak kullanıldı.
Bugün de ihtişamını koruyan tabyalar, yalnızca askeri birer yapı değil, aynı zamanda vatan savunma azminin ve dönemin mühendislik zekâsının en somut örnekleri olarak öne çıkıyor. Kentte Kanlı, Gemli, Büyük, Küçük ve Topçuoğlu tabyaları en bilinen yapılar arasında yer alıyor.
“Kars, Tabya Mimarisi Bakımından En Zengin Şehirlerden Biri”
Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, tabyaların şehri düşmandan uzakta savunmak için inşa edildiğini belirterek şu bilgileri verdi:
“Anadolu’da özellikle batıda Çanakkale ve Edirne, doğuda da Erzurum, Kars ve Ardahan tabya mimarisi açısından oldukça zengindir. Kars’ta 25 tabya günümüze ulaşmış durumda. Kaynaklarda ise bu sayının 46 olduğu görülüyor. Bu yapılar, özellikle 19. yüzyılda Rus saldırılarına karşı kentin kritik noktalarına inşa edildi.”
Müzeye Dönüştürülen Tabyalar
Kars’taki en eski tabyalardan biri, 1750’li yıllarda İran saldırılarına karşı yapılan ve bugün Peynir Müzesi olarak hizmet veren Süvari (Dere) Tabyası.
Bir diğer önemli yapı ise, içinde askerlerin şehit düştüğü gece baskını sonrası adını alan Kanlı Tabya. Bugün ise Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi olarak ziyaretçilerini ağırlıyor.
Arslan, “Kars’ın Ardahan çıkışında bulunan Karadağ ve Arap tabyaları da dönemsel askeri mimariyi en iyi yansıtan yapılar arasında. Bu tabyalar, hilal planlı yapıları, hendekleri ve yer altı koğuşlarıyla dönemin savunma anlayışını gözler önüne seriyor” dedi.
