Yapay zeka (YZ) teknolojisindeki ilerlemeler, müzik dünyasını da dönüştürmeye başladı. Kısa sürede hazırlanan ve YZ tarafından seslendirilen şarkı ve türküler, özellikle genç neslin ilgisini çekiyor.
Ancak Türk Halk Müziği'nin (THM) köklü eserlerinin YZ ile farklı biçimlere dönüştürülmesi, kültürel mirasın geleceği hakkında büyük bir tartışma başlattı. Kimi vatandaşlar bu yenilikçi adımı beğenirken, kimi kesim ise müziğin özünden ve kültürden uzaklaşıldığı endişesini taşıyor. Bu durum, yüzyıllardır geleneği yaşatan halk ozanları ve âşıkları iki ayrı kutba ayırdı.
Zeki Hayaloğlu: "Hor Göremeyiz, Ama Öz Kökenimizi Etkilemez"
Sivas'ta Aşıklık geleneğinin son temsilcilerinden biri olan Zeki Hayaloğlu, yapay zekaya saygı duyduğunu belirterek şunları söyledi: "Yapay zekâ çok güzel bir şey ve çağımızdaki bir ihtiyaç. Müziklerde de çok değişiklik gösteriyor. Geliştirilmiş bir şey, bunu da hor göremeyiz saygı duyuyorum." Hayaloğlu, yapay zekanın eserleri yüzde doksan oranında değiştirdiğini ancak temel bilgileri ve kayıtlı olan "öz kökenimizdeki" bilgileri etkilemeyeceğini düşünüyor. Ancak ekleme ve manipülasyonlarla kültürün bozulabileceği uyarısında da bulundu.
Ozan Efsani'den Sert Tepki: "Bizi Kaldırıp Atarlar" Endişesi
Birçok türkü yazıp besteleyen Ozan Efsani (Mustafa Efsani), yapay zekaya karşı en sert eleştiriyi getirenlerden oldu. Ozan Efsani, durumu "O yapay, ben asıl" sözleriyle özetledi ve YZ'nin kendi adının geçmemesi gerektiğini savundu. YZ'nin kısa sürede kendilerini silip atacağından endişe eden Efsani, "Yapay zekâ şurada birkaç sene daha devam ederse bizi buradan kaldırıp atarlar ve bizi dinleyen de olmaz... Adam fişi prize takar yapay zekaya söyletirler öyle geçip giderler" dedi. Gençlere çağrıda bulunan Efsani, YZ yerine gelip kendisinden saz ve türkü öğrenmelerini tavsiye etti.
Kenan Bilgaç: "Kültürümüzü Zayıflatabilir, Olumsuz Etkiler"
Halk ozanı Kenan Bilgaç ise, YZ'nin türküleri özünden kopardığını belirterek eleştirel bir yaklaşım sergiledi. Bilgaç, teknolojinin hızına yetişemediklerini ifade ederken, yapay zekanın yaptığı müziklerin kendi deyiş ve türkü tarzına uygun olmadığını söyledi. Ozan, yapay zekanın eserleri pek fazla etkilemese de, "kültürümüzü zayıflatabilir yani olumsuz etkiler" değerlendirmesini yaptı. Bilgaç da gençlerin kültürü YZ'den değil, asıl özünden öğrenip yaşatmaları gerektiğini vurguladı.
Kültürel Mirasın Geleceği Nereye Gidiyor?
Türk Halk Müziği'nin kültürel derinliğini, yapay zeka tarafından yaratılan yeni formların ne ölçüde koruyacağı, bu tartışmanın temelini oluşturuyor. Genç neslin kolay ulaşılabilir ve farklı soundlara sahip YZ türkülerini beğenmesi, ileri yaş grubunun ve usta ozanların geleneksel sanatın yok olacağı korkusunu artırıyor. Ozanlar, YZ'nin getirdiği kolaylığın, halk müziğinin ruhunu, makamlarını ve asıl icra biçimini bozmasından endişe ediyor.
Teknolojiyi Kullanmak mı, Gelenekten Koparmak mı?
Halk ozanlarının açıklamaları, YZ'nin faydalı bir araç olabileceği (Zeki Hayaloğlu) ile YZ'nin doğrudan bir rakip hatta "geleneği silme aracı" (Ozan Efsani) olduğu görüşleri arasında derin bir ayrım olduğunu gösteriyor. Bu durum, Türkiye'nin kültürel ve sanatsal mirasının gelecekte teknoloji ile nasıl bir denge kuracağını gösteren önemli bir dönüm noktası olarak öne çıkıyor.