Medical Park Ankara Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. İsmail Bozkurt, uykunun vücut için sadece pasif bir dinlenme olmadığını, aksine yenilenmeye katkı sağlayan aktif bir süreç olduğunu vurguladı. Dr. Bozkurt, uykunun beynin kendini temizlediği ve yenilediği bir bakım süreci olduğunu belirterek, kaliteli uykunun Alzheimer, Parkinson ve inme riskini önemli ölçüde azalttığını ifade etti.
Beyin uykudayken dahi bazı bölgelerin uyanık zamana göre daha aktif olduğunu ve bu sürecin hafızayı sağlamlaştırdığını söyledi.
Toksik Protein Birikimi Alarmı: Günde 6 Saat Altı Uyku Tehlikeli
Doç. Dr. Bozkurt, kronik uykusuzluğun nörodejeneratif hastalıklarla doğrudan ilişkili olduğunu vurguladı: "Günde 6 saatin altında uyku, amiloid-beta birikimini ve beyin iltihabını artırır. Alzaymır riski 2-3 kat yükselir." Uzman, uyku eksildiğinde beynin temizlik mekanizmasının durduğunu ve toksik proteinlerin birikmeye başladığını, bunun da uzun vadede zihinsel gerilemeye yol açabileceğini belirtti. Ayrıca, bu durumun Parkinson hastalarında dopamin hücrelerinin kaybını da hızlandırdığını ekledi.
Toksik Atıklar Derin Uykuda Uzaklaştırılıyor
Dr. Bozkurt, beynin atık temizliğini sağlayan kritik mekanizmanın derin uykuda devreye giren Glinfatik Sistem olduğunu açıkladı. Bu sistem, beynin Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklara yol açan toksik maddelerden arınmasını sağlıyor:
Mekanizma: Derin uykuda beyin hücreleri küçülür, hücreler arasındaki boşluk artar.
Temizlik: Bu boşluklarda beyin omurilik sıvısı dolaşarak Amiloid-beta ve tau gibi toksik proteinleri uzaklaştırır.
Risk: Bu sistemin bozulması durumunda Alzheimer riski belirgin şekilde artar.
Uyku Eksikliği Bilişsel İşlevleri Bozuyor
Doç. Dr. Bozkurt, derin uyku eksikliğinin sadece toksik protein birikimini artırmakla kalmadığını, aynı zamanda beynin fizyolojisini de olumsuz etkilediğini belirtti: "Derin uyku eksik olduğunda beyin ödemi artar, nöroplastisite azalır, enfeksiyon riski yükselir." Ayrıca, uykusuzluğun öğrenme ve hafızadan sorumlu olan prefrontal korteks ve hipokampusun işlevlerini bozduğunu ve inflamasyonu artırdığını da sözlerine ekledi.
Uyku Apnesi ve İnme Riski: Kaliteli Uyku Hayati Fonksiyonları Koruyor
Doç. Dr. İsmail Bozkurt, uyku bozukluklarından biri olan uyku apnesinin potansiyel tehlikelerine dikkat çekerek, bu durumun tedavi edilmesinin önemini vurguladı: "Her apne atağında oksijen azalır ve kafa içi basınç yükselir. Bu durum, inme (felç) riskini 3-6 kat artırır." Uzman, CPAP tedavisinin bu riski yüzde 70-80 oranında azalttığını belirterek, çoğu uykusuzluğun tedavi edilebilir bir uyku bozukluğu belirtisi olabileceğini hatırlattı.
Hormon Dengesi ve İyileşme Süreci İçin Şart
Kaliteli uykunun vücudun yenilenme sürecindeki kritik rolünü pekiştiren Dr. Bozkurt, REM ve derin uykunun yeni sinir bağlantıları için gerekli olduğunu söyledi: "Uyku olmadığında öğrenme de iyileşme de durur." Ayrıca, melatonin ve büyüme hormonu gibi birçok hormonun dengesinin de kaliteli uyku ile sağlandığını ifade etti.