Yeni bir haftaya merhaba derken, bu hafta iş güvenliği uzmanları yargılanabilir diyen iş güvenliği uzmanlarının görüşlerinden ve yanıldıkları kısımlardan bahsedeceğim.
Ben iş güvenliği uzmanlarının tutuklandıklarını yıllar önce ilk defa yürüyüş ve basın açıklaması ile bunu kamuoyuna duyuran Kırmızı Baret Grubundan öğrendim. Yasalar çerçevesinde ise iş güvenliği uzmanı sanık olarak yani çalışanı yaralamaktan veya öldürmekten yargılanamaz.
Yıllar önce meslek eğitimi amacıyla bir eğitim kurumuna gittim. Eğitimci B sınıfı iş güvenliği uzmanı fabrikalarda iş güvenliği uzmanlığı yaptıktan sonra danışmanlık firmasını kurup hizmet vermeye başlamış. Eğitim slaydında iş güvenliğinin dört ayağından bahsetmişti. Devlet – çalışan – işveren - iş güvenliği uzmanı. Oysaki ben sadece üç ayağını biliyordum. Eğitim arasında eğitimciye dedim ki 6331 Sayılı Kanuna göre iş güvenliği uzmanının görevi rehberlik ve danışmanlıktır. 6331 Sayılı Kanun iş güvenliği uzmanına hiçbir yetki vermemiştir ve bu sebeple iş güvenliği uzmanı işverene karşı sorumludur. Çalışana ya da devlete karşı sorumlu değildir. İş güvenliği uzmanını dördüncü ayak olarak görmek ise her iş kazasında iş güvenliği uzmanının yargılanması anlamına gelmektedir.
Bir insanın dünyası yaşadığı çevre ve birlikte olduğu insanlardan ibarettir. Birlikte çalıştığım iş güvenliği uzmanı arkadaş, bir fabrikada iş bulur ve orada çalışmaya başlamıştır. Yaptığımız bir görüşmede iş güvenliğine önem verildiğini, fabrikayı yanında usta ile birlikte gezdiklerini, tespit ettiği eksiklerin not alındığını ve en kısa sürede giderildiğini, iş güvenliği eğitimlerinin sürekli yenilendiğini, yeni işe girenlerin iş güvenliği eğitimi almadan fabrikaya girmediğini anlattı. İş güvenliği uzmanın yetkisi olduğundan değil, fabrika yönetiminin vermiş olduğu destekten dolayı iş güvenliği hizmeti bu fabrikada tam verilmektedir. Eğitimci iş güvenliği uzmanının yanıldığı nokta burasıdır. Yetkisi olmayan iş güvenliği uzmanını dördüncü ayak görmek bu yüzden büyük bir yanılgıdır.
Kamuda çalışan B sınıfı iş güvenliği uzmanı bir arkadaş, her mesleğin kendine göre riski bulunduğunu, muhasebecinin veya doktorların da yeri geldiğinde yargılandığını söyledi. Ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde (OSGB) iş güvenliği uzmanlığı yapmakla fabrikalarda veya kamuda iş güvenliği uzmanlığı yapmak arasında ise dağlar kadar fark var. OSGB’lerde iş güvenliği eğitimi vermek dahi sorundur. Onaylı deftere yazmak veya onaylı defter olmadığı yerde ise rapor yazıp göndermek dışında iş güvenliği uzmanının hiçbir yetkisi yoktur. Doktorun ise kendi kişisel hatasından dolayı yargılanması doğaldır. İş güvenliği uzmanları, başkasının hatası ve kusuru yüzünden yargılanmaktadır. İşveren, iş güvenliği uzmanının tespit etmiş olduğu tehlikeli durumları ortadan kaldırdığında, çalışan da tehlikeli harekette bulunmadığı süreçte kaza olmaz. Ben kendi kusur ve hatamdan dolayı yargılanmaya razıyım. Çağdaş maddi ceza hukukunun en önemli ilkelerinden biri suç ve cezanın şahsiliği ilkesidir. Bu kural gereğince, kişi ancak kendisinin işlediği fiiller nedeniyle sorumlu tutulabilir, başkasının işlediği fillere iştirak etmedikçe sorumlu tutulamaz.
Bazı iş güvenliği uzmanları belgesini kiraya verenlere kızarak iş güvenliği uzmanı yargılansın demektedir. Pire yüzünden yorganı yakıyorlar. Bu düşünceden bir an önce vazgeçilmelidir. Belgesini kiralayan iş güvenliği uzmanlarının belgesinin de iptal edilmesi yönünde çalışma yapılmalıdır.
Göründüğü üzere iş güvenliği uzmanları bilerek veya bilmeyerek, her iş kazasında iş güvenliği uzmanının sanık olarak ifadeye çağrılmasını desteklemişler ve günah keçisi olarak görülmesini sağlamışlardır.
İş güvenliği uzmanları arasında fikir ve düşünce ayrılıklarını ortadan kaldırmak için seminerler düzenlenmeli, mesleki bilgi alışverişinde bulunmalıdır. Her iş kazasında tutuklanan iş güvenliği uzmanının yanında olan, baştan fotoğraf çektirip sonradan ortadan kayıp olmayan, davayı sonuna kadar takip eden, adını iş güvenliği uzmanının baretinin renginden alan, Kırmızı Barettir. Sakarya havai fişek davasında tutuklu bulunan iş güvenliği uzmanına, İzmir’deki kule vinç kazasında başta tutuklanan sonra tutuksuz yargılanan iş güvenliği uzmanına da yalnız olmadığını hissettiren, her türlü hukuki desteği veren Kırmızı Barettir. Kırmızı Baret Grubunu bu kadar güçlü kılan ise bilgi, birikim ve donanıma sahip iş güvenliğine gönül vermiş iş güvenliği uzmanları tarafından kurulmuş olmasıdır. Kırmızı Baret kurucu üyelerini şahsen tanımasam da iş güvenliği uzmanlarına göstermiş oldukları destek takdir şayandır.
İş güvenliğinin geleceği açısından, iş sağlığı ve güvenliğini lisans bölümünde okuyan gençlerin hayal ve umutlarını yıkmamak adına, ya bireysel menfaat ve çıkarları bırakarak birlik oluruz, ya da başkasının suçunu çeken günah keçisi.
İş güvenliği uzmanlarının yargılanmadığını günleri görmek dileğiyle.